واریکوسل، اتساع و ناکارآمدی وریدهای شبکه پامپینیفورم اطراف بیضه، از علل مهم درد اسکروتال و اختلالات باروری مردان است. درمان مؤثر بر سه اصل استوار است: بستن دقیق مسیرهای بازگشت غیرطبیعی خون، حفظ شریان و لنفاتیک‌ها، و انتخاب تکنیک متناسب با شرایط بیمار. در این مقاله با زبان رسمی و رویکرد تخصصی، مهم‌ترین و جدیدترین رویکردهای درمان واریکوسل را مرور می‌کنیم تا بتوانید میان گزینه‌ها تصمیمی آگاهانه بگیرید.
واریکوسل؛ چه زمانی درمان لازم است؟
درد مداوم یا فعالیت‌محدودکننده که به مراقبت محافظه‌کارانه پاسخ نمی‌دهد.
اختلال باروری همراه با واریکوسل بالینی و شواهد آزمایشگاهی.
نوجوانی با توقف رشد بیضهٔ مبتلا یا اختلاف حجمی معنادار.
موارد خاص (ظهور ناگهانی سمت راست، سن بالا) برای排 علت‌های ثانویه.
هدف درمان: حذف رفلاکس وریدی با کمترین عارضه و بالاترین احتمال پایداری نتیجه.
واریکوسل
درمان‌های محافظه‌کارانه؛ جایگاه امروز
اصلاح سبک زندگی: کاهش فعالیت‌های پرفشار و ایستادن طولانی، رفع یبوست/سرفه مزمن، استفاده از لباس زیر حمایتی.
داروها: مسکن‌های ضدالتهابِ غیر‌استروئیدی برای مدیریت درد (درمان علتی نیست).
پایش و پیگیری: در واریکوسل بدون علامت و اسپرموگرام طبیعی، نظارت بالینی به‌جای مداخله، گزینهٔ اول است. نکته: درمان قطعیِ پاتوفیزیولوژی با روش‌های تهاجمی حاصل می‌شود؛ محافظه‌کاری عمدتاً تسکینی است.
دسترسی ساب‌اینگوینال امکان شناسایی و بستن شاخه‌های داخلی اسپروماتیک، کرمایستر و گورنacular را می‌دهد.
با میکروسکوپ جراحی، شریان بیضه و لنفاتیک‌ها با دقت حفظ می‌شوند؛ این امر با کاهش خطر هیدروسل و آسیب شریانی همراه است.
نوآوری‌های اخیر در میکروسرجری
Micro-Doppler داخل عمل: پروب میکرو‌داپلر به جراح کمک می‌کند شریان‌های ریز را از سیاهرگ‌ها تفکیک کند؛ ایمنی شریانی افزایش می‌یابد.
نقشه‌برداری لنفاتیک با فلورسنس (ICG): تزریق ایندو‌سیانین گرین و تصویربرداری فلورسنت، لنفاتیک‌ها را آشکار می‌کند تا هیدروسل پس از عمل به حداقل برسد.
بزرگ‌نمایی بهتر و نورپردازی سرد فیبرنوری: تشخیص وریدهای نازک فرعی و کاهش عود.
بخیه/کلیپ هدفمند روی وریدهای فرعی مقاوم: تکمیل بستن شبکهٔ رفلاکسی.
مزایا و محدودیت‌ها
مزایا: عود پایین، درد پس از عمل کمتر، احتمال پایین هیدروسل، حفظ ساختارهای حیاتی.
محدودیت‌ها: نیازمند تجربه و تجهیزات؛ زمان عمل ممکن است کمی طولانی‌تر از روش‌های ساده‌تر باشد.
لاپاروسکوپی واریکوسل؛ چه زمانی برگزیده می‌شود؟
دوطرفه‌بودن واریکوسل یا نیاز به دید وسیع شکمی.
امکان کلیپ/باندینگ ورید اسپرماتیک در سطح شکمی با برش‌های کوچک.
به‌روزرسانی‌های تکنیکی
انرژی‌های جراحی مدرن (اولتراسونیک/لیگاشور) برای سیل وریدی ایمن‌تر.
Optics پیشرفته (Full HD/4K) برای تمایز بهتر شاخه‌های وریدی. نکته: لاپاروسکوپی نسبت به میکروسرجری حفظ لنفاتیک‌ها را با دقت کمتری ممکن می‌کند؛ انتخاب بیمار مهم است.
آمبولیزاسیون از راه ورید (Percutaneous Embolization)
چرا روش اندوواسکولار محبوب شده است؟
بدون برش جراحی؛ خروج همان‌روز در بیشتر موارد.
مناسب در عود پس از جراحی یا موارد با آناتومی خاص.اگر در شهر مشهد هستید و به دنبال
هستید میتوانید به وبسایت دکتر امیر حسین بشاش مراجعه نمایید و با مشاورین کلینیک در تماس باشید .
دکتر واریکوسل
چه ابزارهایی در دسترس است؟
Coil Embolization (کویل): رایج‌ترین؛ انسداد شاخه‌های هدف با کویل‌های فلزی.
Vascular Plug (پلاگ): انسداد سریع‌تر و پایدارتر شاخه‌های با قطر بیشتر.
Glue/Cyanoacrylate (چسب بافتی): در بعضی مراکز برای بستن شاخه‌های متعدد/پیچیده.
Sclerotherapy (اسکلروزانت‌ها مانند پلی‌دوکانول): چسباندن دیوارهٔ ورید و حذف جریان رفلاکسی.
نوآوری‌های اخیر در آمبولیزاسیون
نقشه‌برداری سه‌بعدی و نرم‌افزارهای کاهش دوز پرتوی: کاهش مواجههٔ پرتو برای بیمار و تیم.
میکروکاتترهای نسل جدید و گاید‌وایرهای هدایت‌پذیرتر: عبور از وریدهای زاویه‌دار و کاهش شکست کاتتریزاسیون.
اولتراسوند Bedside برای راهنمایی و پایش فوری: محدودسازی فلوروسکوپی و افزایش ایمنی.
مزایا و محدودیت‌ها
مزایا: بازگشت سریع به کار، مناسب برای Re-do و آناتومی‌های دشوار.
محدودیت‌ها: گاهی عبور کاتتر از آناتومی‌های خاص ممکن نیست؛ به تیم مداخله‌ای باتجربه نیاز دارد.
اسکلروتراپی آنتی‌گرید (Tauber)؛ انتخاب در دسترس با برش کوچک
تزریق اسکلروزانت به ورید اسپرماتیک از مسیر اسکروتال/اینگوینال با برش کوچک.
زمان عمل کوتاه، درد کم، و امکان انجام در بی‌حسی موضعی در برخی بیماران.
نیازمند شناخت دقیق مسیر وریدی و دوز/نوع مادهٔ اسکلروزان.
رویکردهای نوظهور و تکمیلی
1) رباتیک در واریکوسلکتومی
در برخی مراکز، رباتیک برای بزرگ‌نمایی پایدار و ارگونومی بهتر به‌کار می‌رود.
مزیت بالقوه: دقت ظریف در حفظ شریان/لنفاتیک؛ ولی هزینه و دسترسی محدود است و نسبت به میکروسرجری کلاسیک برتری قطعی و همیشگی ندارد.
2) تصویربرداری فلورسنت در جراحی باز/میکرو
ICG-Lymphography برای مشاهدهٔ لنف‌ها و کاهش هیدروسل.
ICG-Angiography جهت اطمینان از پِتِنس شریان بیضه پس از بستن شاخه‌های وریدی.
3) تکمیل درمان شاخه‌های خارجی
در الگوی External Spermatic/Cremasteric غالب، افزودن لیگاسیون شاخه‌های خارجی می‌تواند احتمال عود را کم کند؛ این موضوع به نقشهٔ وریدی فرد وابسته است.
مایعات هدفمند، کنترل درد چندوجهی، و بسیج زودرس → کاهش تهوع، درد و زمان بازگشت به کار.
آموزش بیمار و چک‌لیست ترخیص → کاهش تماس‌های اضطراری و مراجعهٔ غیرضروری.
چگونه تکنیک مناسب را انتخاب کنیم؟ (الگوریتم عملی)
هدف درمان را روشن کنید: درد؟ باروری؟ هر دو؟
آناتومی رفلاکس را بشناسید: داپلر دقیق؛ غالب بودن شاخه‌های Internal یا External.
شرایط بیمار: سن، BMI، بیماری‌های همراه، شغل (ایستاده/حمل بار)، سابقهٔ جراحی یا مداخلهٔ قبلی.
دسترسی و تجربهٔ مرکز: تیم میکروسرجری ماهر؟ تیم اندوواسکولار باتجربه؟ تجهیزات ICG در دسترس است؟
ترجیح بیمار و محدودیت‌ها: اسکار، زمان off-work، پوشش بیمه، امکان بیهوشی عمومی/موضعی.
نمونهٔ تصمیم: باروری + شاخه‌های چندگانه + ترجیح عود پایین → میکروسرجری ساب‌اینگوینال با Micro-Doppler و ICG. نمونهٔ تصمیم: عود پس از جراحی + نیاز به بازگشت سریع به کار → آمبولیزاسیون با Plug/Coil توسط تیم مداخله‌ای باتجربه. نمونهٔ تصمیم: درد غالب با شاخهٔ External → توجه ویژه به لیگاسیون شاخه‌های کرمایستر/گورنacular (باز/میکرو).
مراقبت‌های قبل از درمان
ارزیابی کامل کلینیکی و سونوگرافی داپلر (گرید، قطر ورید، مدت و شدت رفلاکس).
اسپرموگرام پایه (در مسیر باروری) و تکرار با فاصلهٔ منطقی.
بهینه‌سازی عوامل تشدیدکننده: رفع یبوست/سرفه مزمن، بهبود ارگونومی کاری.
بازنگری داروها: ضدانعقادها/آسپرین طبق نظر پزشک تنظیم یا موقتاً قطع.
آموزش آگاهانه: شرح منافع/خطرات، مسیر بهبود، و انتظارات واقع‌بینانه.
مراقبت‌های پس از درمان
کمپرس سرد ۲۴–۴۸ ساعت اول، بالا نگه‌داشتن اسکروتوم، لباس حمایتی.
پرهیز از بلندکردن بار/ورزش سنگین به‌مدت ۱–۲ هفته (بسته به تکنیک و نظر جراح).
مراقبت از زخم/محل کاتتر و شناخت علائم هشدار (تب، قرمزی، هماتوم پیشرونده).
اسپرموگرام‌های پیگیری معمولاً در ۳ و ۶ ماه؛ چرخهٔ اسپرماتوژنز حدود ۱۰–۱۱ هفته است، لذا بهبود پارامترها زمان‌بر است.
برنامهٔ تغذیه/مکمل و ارزیابی هورمونی در صورت لزوم (برخی مردان پس از اصلاح رفلاکس، افزایش تستوسترون سرمی را تجربه می‌کنند).
عوارض و راهکارهای کاهش ریسک
هیدروسل: با حفظ لنفاتیک‌ها (میکروسرجری + ICG) به حداقل می‌رسد.
عود/باقی‌ماندن رفلاکس: نقشه‌برداری دقیق و بستن شاخه‌های فرعی احتمال این رخداد را کاهش می‌دهد؛ در صورت عود، آمبولیزاسیون گزینهٔ کم‌تهاجمی مناسبی است.
آسیب شریانی (نادر):Micro-Doppler و بزرگ‌نمایی کافی، مؤثرترین پیشگیری است.
هماتوم/عفونت: تکنیک آتروماتیک، هموستاز مناسب و آموزش مراقبت از زخم ضروری است.
واکنش به مادهٔ کنتراست (در آمبولیزاسیون): گرفتن شرح‌حال آلرژیک و آماده‌سازی تیم.
اورولوژیست در مشهد
واریکوسل و باروری؛ آنچه اهمیت دارد
هدف در ناباروری: بهبود کیفیت اسپرم (تعداد، تحرک، مورفولوژی) و ارتقای شانس بارداری.
زمان‌بندی ارزیابی: اسپرموگرام‌های متوالی با فاصلهٔ استاندارد؛ ارزیابی زوجین (زن و مرد) همزمان.
سن، مدت ناباروری و عوامل زنانه بر outcome اثر می‌گذارند؛ برنامه‌ریزی باید زوج‌محور باشد.
گزینه‌های ترکیبی: در برخی موارد، اصلاح واریکوسل + درمان‌های کمک‌باروری (IUI/IVF/ICSI) با هم طراحی می‌شود.
نوجوانان؛ حساس اما قابل‌درمان
ارزیابی رشد حجمی بیضه‌ها با سونوگرافی سریال/ارکیدومتر و پیگیری درد/فعالیت.
اندیکاسیون درمان: اختلاف حجمی معنادار، درد پایدار یا گرید بالا با شواهد اختلال عملکرد.
هدف: پیشگیری از آتروفی و اثرات بلندمدت بر باروری آینده.
تکنیک انتخابی اغلب میکروسرجری به‌منظور ایمنی شریانی و لنفاتیک.
مقایسهٔ خلاصهٔ روش‌ها (نگاه تصمیم‌یار)
میکروسرجری ساب‌اینگوینال
بهترین برای: باروری، کاهش عود، حداقل هیدروسل.
نقاط قوت: حفظ شریان/لنفاتیک با Micro-Doppler و ICG، بستن شاخه‌های چندگانه.
ملاحظه: نیازمند تیم و تجهیزات اختصاصی.
لاپاروسکوپی
بهترین برای: دوطرفه‌ها، نیاز به دید شکمی وسیع.
نقاط قوت: برش‌های کوچک، دید مناسب شکمی.
ملاحظه: دقت حفظ لنفاتیک کمتر از میکرو؛ انتخاب بیمار مهم.
آمبولیزاسیون اندوواسکولار
بهترین برای: عود پس از جراحی، بازگشت سریع به کار، آناتومی‌های دشوار.
نقاط قوت: بدون برش، روز-سرپایی، ابزارهای متنوع (Plug/Coil/Glue).
ملاحظه: موفقیت وابسته به مهارت تیم و امکان کاتتریزاسیون.
اسکلروتراپی آنتی‌گرید
بهترین برای: مراکز باتجربه در Tauber، بی‌حسی موضعی، زمان کوتاه.
نقاط قوت: دسترسی مستقیم به ورید هدف، برش کوچک.
ملاحظه: انتخاب درست مادهٔ اسکلروزانت و کنترل دوز.
سؤالات پرتکرار (FAQ) کوتاه و کاربردی
آیا درمان واریکوسل همیشه باروری را بهبود می‌دهد؟ خیر؛ نتیجه وابسته به سن، مدت ناباروری، کیفیت پایهٔ اسپرم و عوامل زنانه است. هدف، افزایش احتمال است نه تضمین.
پس از درمان چه زمانی بهبود آزمایش‌ها دیده می‌شود؟ معمولاً طی ۳ تا ۶ ماه؛ چراکه چرخهٔ اسپرماتوژنز زمان‌بر است.
برای درد بدون اختلال باروری چه کنم؟ درمان محافظه‌کارانه آغاز می‌شود؛ اگر درد پایدار باشد، مداخله (اغلب میکروسرجری) مطرح است.
اگر واریکوسل برگشت کرد؟ ارزیابی مجدد آناتومی رفلاکس؛ آمبولیزاسیون یا میکروسرجری اصلاحی بسته به شرایط.
جمع‌بندی و توصیهٔ عملی
درمان واریکوسل امروز شخصی‌سازی‌شده است: انتخاب روش، به هدف درمان، الگوی وریدی، شرایط بیمار و تجربهٔ تیم وابسته است. اگر بهبود باروری و پایداری نتیجه اولویت شماست، میکروسرجری ساب‌اینگوینال با Micro-Doppler و ICG—در دستِ تیم باتجربه—هنوز انتخاب پرقدرتی است. اگر بازگشت سریع به کار یا عود پس از جراحی دغدغهٔ اصلی است، آمبولیزاسیون اندوواسکولار با ابزار مناسب (Plug/Coil/Glue) مزیت‌های جدی دارد. لاپاروسکوپی و اسکلروتراپی نیز در پروفایل‌های مشخص، راه‌حل‌های کارآمد هستند.
توجه نمایید : این مقاله که در مجله خبری صبح آنلاین منتشر شده است یک رپورتاژ آگهی می باشد و انتشار این مقاله به معنی تایید آن نیست.
رضا اسد زاده هستم فوق لیسانس علوم انسانی و با بیش از 8 سال سابقه خبرنگاری .
مطالب مرتبط:
هشدار سطح زرد هواشناسی نسبت به افزایش دمای محسوس در مازندران تا پایان مردادقدرت شگفت‌انگیز ستون فقرات: چگونه بدن می‌تواند با آسیب‌های دیسک سازگار شوداعلام مدیرکل بهزیستی خراسان شمالی: ۲۰۰ توانخواه منتظر دریافت کمک هزینه معیشت
