استان کردستان با پهنه‌ای سبز و سرشار از ذخایر طبیعی و عرصه‌های جنگلی و مرتعی زاگرس، در سال‌های اخیر با تهدیدی جدی مواجه شده است؛ آتش‌سوزی‌هایی مکرر که اکثر آن‌ها به واسطه سهل‌انگاری انسان‌ها رخ داده‌اند و آسیب‌هایی گسترده به اکوسیستم منطقه وارد کرده‌اند.
بر اساس داده‌های منابع رسمی، بیش از ۹۵ درصد از موارد آتش‌سوزی در مناطق جنگلی و مرتعی استان، منشأ انسانی دارند؛ از این میزان، حدود ۷۰ درصد به شکل سهوی و ناشی از رفتارهای بی‌احتیاط مانند روشن کردن آتش توسط گردشگران یا کشاورزان است، اما ۳۰ درصد باقی، به‌صورت عمدی اتفاق افتاده و عاملان آن توسط مراجع قضایی تحت پیگرد قرار گرفته‌اند.
اقلیم ناپایدار، بستر گسترش آتش‌سوزی‌ها
تغییرات اقلیمی مانند گرمایش زمین، کاهش رطوبت خاک، تغییر نوع بارش از برف به باران و خشکیدگی زودرس پوشش گیاهی، همگی دست‌به‌دست هم داده‌اند تا مناطق جنگلی به بستری آماده برای شعله‌ور شدن تبدیل شوند. وزش بادهای شدید نیز به عنوان عامل تشدیدکننده، کوچک‌ترین جرقه‌ای را به آتشی گسترده در ده‌ها هکتار تبدیل می‌کند.
توپوگرافی دشوار و موانع مهار بحران
مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان، بهزاد شریفی‌پور، ضمن اشاره به گستره ۶۲ درصدی منابع طبیعی در سطح استان گفت: مناطق کوهستانی و دسترسی دشوار، فرآیند اطفای حریق را با چالش‌های متعدد همراه کرده و نیازمند تجهیزات خاص و نیروی انسانی آموزش‌دیده است. وی از توزیع ۶۵ دستگاه دمنده در مناطق بحرانی استان خبر داد و افزود این ابزارها در مهار آتش نقش حیاتی دارند، هرچند در شرایط خاص مانند وزش شدید باد، ممکن است اثربخشی آن‌ها محدود باشد.
پهنه‌بندی خطر، دیده‌بان‌ها و اقدامات پیشگیرانه
بر اساس داده‌های منابع طبیعی، نقشه‌هایی از ریسک آتش‌سوزی بر اساس سه دهه اطلاعات گذشته تهیه شده و در اختیار فرمانداران قرار گرفته‌اند تا روند مقابله و پیشگیری به شکلی هدفمند دنبال شود. همچنین، صد نفر دیده‌بان محلی آموزش‌دیده برای رصد مناطق حساس به‌کارگیری شده‌اند و همکاری نزدیکی با سازمان‌های مردم‌نهاد و اداره مدیریت بحران استان برقرار است.
آمار نگران‌کننده از سطح سوخته منابع طبیعی
از آغاز فصل گرما تا کنون، ۸۸ مورد آتش‌سوزی در سطح استان به ثبت رسیده که منجر به سوختن حدود ۹۶۲ هکتار از مراتع و جنگل‌ها شده است. شهرستان‌های مریوان، بانه، سقز و سنندج بیشترین موارد حریق را داشته‌اند. این آمار نسبت به سال گذشته افزایش یافته و لزوم اقدامات جدی‌تر را برجسته می‌سازد.
فرهنگ‌سازی، کلید اصلی در کاهش بحران
شریفی‌پور تأکید کرد که ارتقاء آگاهی عمومی درخصوص ارزش منابع طبیعی، اهمیت خاک، آب و پوشش گیاهی باید در اولویت قرار گیرد. به همین منظور، دوره‌های آموزشی ویژه نیروهای مردمی، همیاران طبیعت و فعالان اجتماعی برگزار شده است تا جامعه نسبت به آسیب‌های ناشی از آتش‌سوزی حساس‌تر شود و نقش پیشگیرانه‌ای ایفا کند.
بحران آتش‌سوزی در کردستان تنها با تجهیز کافی و رویکرد جامعه‌محور قابل کنترل است؛ مدیریتی که هم عوامل انسانی را هدف قرار دهد و هم اثرات اقلیمی را به دقت مدنظر قرار دهد.
