یکی از بزرگترین پروندههای کلاهبرداری در تاریخ ایران، پرونده ربابه معمارزاده و محضر شماره ۵۰ تهران است که در سال ۱۳۲۳ به جریان افتاد. این پرونده به دلیل پیچیدگیها و تعداد بالای شاکیان، یکی از طولانیترین پروندههای قضایی کشور نیز محسوب میشود.
ربابه معمارزاده به همراه یک محضردار به نام محمود رضوان با فروش چندباره دهها قواره زمین و خانه، به طرز ماهرانهای ۲۰۰ نفر را فریب داده و از آنها کلاهبرداری کرده بود. این کلاهبرداری گسترده موجب اعتراض شدید مردم شده و در نهایت به تجمع آنها مقابل دفتر نخستوزیری در سال ۱۳۲۳ انجامید.
رسیدگی به این پرونده به دلیل تعداد زیاد شاکیان، متهمان و املاک معامله شده، ۲۷ سال به طول انجامید. در نهایت، در سال ۱۳۵۰ مجلس سنا مصوبهای تصویب کرد که بر اساس آن، املاک توقیف شده از ربابه معمارزاده به فروش گذاشته شده و وجوه حاصل از فروش برای پرداخت بدهیهای او به قربانیان اختصاص یابد.
این پرونده نشان میدهد که کلاهبرداریهای بزرگ و سازمانیافته حتی در گذشته نیز وجود داشته و میتواند خسارات جبرانناپذیری به افراد بیگناه وارد کند. همچنین، طولانی شدن روند رسیدگی به این پرونده، نشان از ضعف سیستم قضایی در آن زمان دارد.
مطالعه این پرونده تاریخی میتواند برای درک بهتر چگونگی وقوع کلاهبرداریهای بزرگ و پیچیده و همچنین اهمیت پیشگیری و برخورد قاطع با چنین جرایمی مفید باشد.