مرکز تأمین مالی و سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از آغاز فرآیند ساماندهی صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور خبر داد. این اقدام با هدف ایجاد هم‌افزایی میان نهادهای مالی فعال در زیست‌بوم فناوری و تسهیل سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دانش‌بنیان در دستور کار قرار گرفته است.
هدف‌گذاری برای همگرایی نهادهای مالی حوزه فناوری
حامد رفیعی، رئیس این مرکز، در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تعدد صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور، اعلام کرد: از آبان‌ماه سال گذشته، فعالیت‌های گسترده‌ای برای ساختارسازی و هم‌راستا کردن مأموریت‌های این صندوق‌ها آغاز شده است. هدف اصلی، ایجاد همگرایی میان بخش‌های مختلف فعال در حوزه تأمین مالی فناوری و فراهم‌سازی بستر سرمایه‌گذاری منسجم و هدفمند است.
وی افزود: ساماندهی این صندوق‌ها و هلدینگ‌های مرتبط، زمینه‌ای برای توسعه سرمایه‌گذاری سیستماتیک در زیست‌بوم فناوری کشور فراهم می‌کند و در آینده نزدیک، گزارشی جامع از اقدامات انجام‌شده منتشر خواهد شد.
انتشار اوراق سپرده خاص برای جذب سرمایه مردمی
یکی از اقدامات نوآورانه این مرکز، طراحی و انتشار اوراق توسعه فناوری با عنوان «گواهی سپرده خاص» است. رفیعی با اشاره به جزئیات این طرح گفت: این اوراق با تأیید معاونت علمی ریاست‌جمهوری و تضمین صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری منتشر می‌شوند و هدف آن، جذب نقدینگی مردمی به سمت پروژه‌های فناورانه با اثرگذاری بالا در کشور است.
وی تأکید کرد: این ابزار مالی، برخلاف مدل‌های رایج در بازار سرمایه، مبتنی بر نظام بانکی طراحی شده و نرخ سود آن حدود ۲۵ درصد است. منابع مالی این اوراق از سوی مردم و بخش خصوصی تأمین می‌شود و نه از بودجه‌های دولتی، که این موضوع آن را به ابزاری مستقل و قابل اتکا در تأمین مالی فناوری تبدیل کرده است.
ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری در فناوری
رفیعی با اشاره به اهمیت آشنایی جامعه با مفهوم سرمایه‌گذاری در فناوری، اظهار داشت: هدف ما صرفاً تأمین مالی نیست، بلکه می‌خواهیم فرهنگ سرمایه‌گذاری در حوزه نوآوری را در میان مردم نهادینه کنیم. تجربه‌های اخیر مانند دوران کرونا و تحولات منطقه‌ای نشان داد که فناوری نقش حیاتی در تاب‌آوری کشور دارد و باید مسیرهای جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاری مردم در این حوزه فراهم شود.
وضعیت فعلی صندوق‌های پژوهش و فناوری در کشور
بر اساس آمار رسمی، تا پایان سال ۱۴۰۲ تعداد ۶۹ صندوق پژوهش و فناوری دارای مجوز فعالیت در کشور وجود دارد که در ۳۰ استان فعال هستند. از این تعداد، ۶۴ صندوق دانش‌بنیان بوده و ۸ صندوق نیز به‌صورت سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکتی (CVCF) فعالیت می‌کنند. این صندوق‌ها با حمایت وزارت علوم و معاونت علمی ریاست‌جمهوری تأسیس شده‌اند و نقش کلیدی در تأمین مالی اکوسیستم نوآوری دارند.
حوزه‌های فعالیت صندوق‌های پژوهش و فناوری
فعالیت‌های این صندوق‌ها شامل موارد زیر است:
- تأمین مالی طرح‌های تحقیقاتی و فناورانه برای شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها
- سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کسب‌وکارهای نوپا با ریسک بالا
- ارائه خدمات مالی تخصصی مانند لیزینگ تجهیزات، خرید دین و فاینانس آزمایشگاهی
- تأمین سرمایه در گردش برای شرکت‌های فناور از طریق زنجیره تأمین
- هم‌سرمایه‌گذاری با بخش خصوصی و صندوق نوآوری برای جذب منابع بیشتر
- ارائه مشاوره مالی، آموزش در حوزه‌های حسابداری، مالیات، ارزش‌گذاری شرکت‌ها و مدیریت مالی
با اجرای این برنامه‌ها، معاونت علمی ریاست‌جمهوری در تلاش است تا مسیر سرمایه‌گذاری مردمی در فناوری را هموار کرده و نقش صندوق‌های پژوهش و فناوری را در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور تقویت کند.
