شناسایی سالانه ۱۸۰۰ مورد جدید سرطان در قزوین؛ ضرورت آگاهی، پیشگیری و تشخیص زودهنگام
آخرین ویرایش در مرداد 25, 1404 توسط رضا اسد زاده
کارشناس سرطان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قزوین با اشاره به آمار نگران‌کننده ابتلا به سرطان در استان، اعلام کرد: هر سال حدود ۱۸۰۰ مورد جدید سرطان در قزوین شناسایی می‌شود. بیشترین موارد ابتلا مربوط به سرطان‌های پستان، پروستات و معده است که نیازمند توجه جدی به عوامل خطر، علائم هشداردهنده و راهکارهای پیشگیری است.
ماهیت سرطان و انواع رایج آن
لیلا آشوری، کارشناس سرطان، در گفت‌وگو با ایسنا توضیح داد: سرطان نتیجه رشد غیرطبیعی سلول‌هاست که به‌دلیل جهش‌های ژنتیکی در ژن‌های تنظیم‌کننده رشد سلولی رخ می‌دهد. این جهش‌ها منجر به تقسیم کنترل‌نشده سلول‌ها و تشکیل تومور می‌شوند. سلول‌های سرطانی توانایی نفوذ به بافت‌های مجاور را دارند و بسته به محل بروز، انواع مختلفی از سرطان را شکل می‌دهند.
وی پنج دسته اصلی سرطان را چنین معرفی کرد:
- کارسینوم‌ها: شایع‌ترین نوع سرطان با منشأ پوست، ریه و روده (۵۰ تا ۹۰ درصد موارد).
- سارکوم‌ها: منشأ از بافت‌های همبند مانند استخوان، عضله و چربی.
- لوسمی و لنفوم: سرطان‌های خون و سیستم لنفاوی.
- ملانوم: سرطان سلول‌های رنگدانه‌ای پوست.
- سرطان‌های سیستم عصبی: شامل تومورهای مغز و نخاع.
عوامل خطرساز ابتلا به سرطان
آشوری با تأکید بر نقش سبک زندگی در بروز سرطان، مصرف دخانیات را مهم‌ترین عامل خطر دانست که عامل ۲۲ درصد از مرگ‌های ناشی از سرطان است. سایر عوامل شامل:
- مصرف الکل: افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های دهان، گلو و کبد.
- رژیم غذایی ناسالم و چاقی: مصرف زیاد گوشت‌های فرآوری‌شده و کمبود فیبر.
- کم‌تحرکی: افزایش خطر سرطان‌های روده و پستان.
- عوامل محیطی: مواجهه با پرتوهای UV، آزبست، بنزن و رادون.
- عفونت‌ها: ویروس HPV (سرطان دهانه‌رحم، گلو، دهان) و ویروس‌های هپاتیت B و C.
- ژنتیک: عامل ۵ تا ۱۰ درصد موارد، با ایجاد جهش‌های ژنی ارثی.
علائم هشداردهنده سرطان
وی علائم هشداردهنده سرطان را به دو دسته عمومی و موضعی تقسیم کرد:
- علائم عمومی: کاهش وزن بی‌دلیل، تب‌های مکرر، خستگی مداوم.
- علائم موضعی: توده‌های غیرمعمول در گردن، زیر بغل یا پستان، خونریزی‌های غیرطبیعی در ادرار، مدفوع یا سرفه، تغییرات پوستی مشکوک، اختلال در بلع یا سوءهاضمه مقاوم به درمان.
راهکارهای پیشگیری از سرطان
آشوری چهار محور اصلی پیشگیری را چنین برشمرد:
- واکسیناسیون: تزریق واکسن HPV از سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی و واکسن هپاتیت B.
- محافظت در برابر نور خورشید: استفاده از کرم ضدآفتاب، لباس‌های پوشیده و اجتناب از تخت‌های برنزه.
- تغذیه سالم و فعالیت بدنی: مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل و حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش در هفته.
- پرهیز از دخانیات و الکل: کاهش چشمگیر خطر ابتلا به سرطان‌های ریه، کبد و دهان.
غربالگری‌های ضروری برای تشخیص زودهنگام
وی بر اهمیت غربالگری‌های منظم برای تشخیص زودهنگام تأکید کرد:
- ماموگرافی: از ۴۰ سالگی برای تشخیص سرطان پستان.
- کولونوسکوپی: از ۴۵ سالگی برای تشخیص سرطان روده بزرگ.
- تست پاپ اسمیر: از ۲۵ سالگی یا پس از ازدواج برای غربالگری سرطان دهانه‌رحم.
پیشگیری از سرطان در کودکان و نوجوانان
آشوری با اشاره به اینکه بیشتر سرطان‌های کودکان ناشی از جهش‌های ژنتیکی تصادفی هستند، گفت: سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، اجتناب از دود سیگار، پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و فست‌فودها، و فعالیت بدنی روزانه (حداقل ۶۰ دقیقه) از جمله اقدامات مؤثر در کاهش خطر ابتلا در کودکان است. همچنین باید از مواجهه غیرضروری با اشعه X و اسکن‌های پزشکی در کودکان جلوگیری شود.
علائم هشداردهنده سرطان در کودکان شامل تب‌های مداوم، کاهش وزن بی‌علت، کبودی‌های غیرمعمول، درد استخوان، تورم غدد لنفاوی و خستگی شدید است.
آمار ملی سرطان و چشم‌انداز درمان
بر اساس آمار مرکز تحقیقات سرطان، سالانه حدود ۱۳۱ هزار نفر در کشور به سرطان مبتلا می‌شوند که متأسفانه ۸۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. شایع‌ترین انواع سرطان در کشور شامل سرطان‌های پستان، معده و روده بزرگ هستند.
آشوری در پایان خاطرنشان کرد: طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت، یک‌سوم سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند و یک‌سوم دیگر در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، قابل کنترل و درمان خواهند بود. آگاهی، پیشگیری و غربالگری منظم، سه رکن اساسی در کاهش بار سرطان در جامعه محسوب می‌شوند.
رضا اسد زاده هستم فوق لیسانس علوم انسانی و با بیش از 8 سال سابقه خبرنگاری .
