مطالعهای نوین توسط محققان دانشگاه تهران نشان میدهد که دریاچه ارومیه تا سال ۲۰۳۰ به طور کامل خشک نخواهد شد، هرچند روند خشکسالی در آن تشدید خواهد یافت. این پژوهش که در نشریه معتبر Hydrological Science Journal به چاپ رسیده، با استفاده از دادههای ماهوارهای و مدلهای پیشبینی پیچیده، الگوهای تغییرات مکانی و زمانی سطح آب دریاچه را تا سال ۲۰۳۰ پیشبینی کرده است.
نتایج این تحقیق حاکی از آن است که شدت و وسعت خشکی در بخشهای جنوبی دریاچه بیشتر از بخشهای شمالی خواهد بود. بخشهای شرقی نیز خشکسالی شدیدتری را نسبت به غرب تجربه خواهند کرد. این روند در فصول مختلف سال نیز متفاوت خواهد بود. زمستان کمترین شدت خشکسالی را نشان میدهد و تغییرات چندانی نسبت به سالهای گذشته نخواهد داشت. بهار نیز وضعیت بهتری نسبت به تابستان و پاییز خواهد داشت، اما باز هم شاهد افزایش خشکی خواهیم بود. تابستان و پاییز بدترین شرایط را از نظر شدت و وسعت خشکسالی به همراه خواهند داشت، بهطوری که پاییز از تابستان نیز خشکتر خواهد بود.
در این پژوهش، از تصاویر ماهوارهای لندست (TM و ETM) از زمستان ۲۰۰۷ تا پاییز ۲۰۲۲ استفاده شده است که از طریق پلتفرم Google Earth Engine گردآوری شدهاند. این مجموعه داده شامل ۶۴ تصویر (۱۶ تصویر برای هر فصل) است. برای تحلیل دادهها، از مدلهای مختلفی از جمله Forest-based forecast، Curve fit forecast، Exponential smoothing forecast و Space-time cube استفاده شده است. مدل Forest-based forecast به دلیل انطباق بیشتر با نوسانات نامنظم دریاچه ارومیه، بهترین عملکرد را در پیشبینی نشان داده است. به منظور ارزیابی دقت مدلها، از شاخصهای Forecast RMSE و Validation RMSE استفاده شده است.
نکته قابل توجه این است که اکثر پژوهشهای قبلی بر پیامدهای خشکسالی دریاچه ارومیه و راههای احیا آن متمرکز بودهاند. این مطالعه برای اولین بار به پیشبینی روند تغییرات مکانی و زمانی دریاچه در آینده پرداخته است؛ اطلاعاتی حیاتی برای برنامهریزیهای مدیریت پایدار منابع آب و کاهش اثرات منفی خشکسالی. این پیشبینیها نشان میدهد که توجه به مدیریت بهینه منابع آب و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه برای مقابله با خشکسالی در دریاچه ارومیه، امری ضروری و فوری است.