تحقیقات تازه، ارتباط معنادار غذاهای فوق فرآوری شده با پرخوری پنهان در نوجوانان را آشکار کرد
آخرین ویرایش در آذر 12, 1404 توسط رضا اسد زاده
پژوهشهای اخیر در حوزه سلامت و تغذیه پرده از راز جدیدی برداشته است: مصرف غذاهای فوق فرآوری شده نه تنها با بیماریهای مختلف مرتبط است، بلکه میتواند محرک اصلی پرخوری ناآگاهانه، به ویژه در میان نوجوانان و جوانان باشد. این یافتهها که از سوی محققان برجسته صورت گرفته، هشداری جدی برای سبک زندگی مدرن و پیامدهای آن بر سلامت نسل جوان محسوب میشود.
غذاهای فوق فرآوری شده: عامل اصلی پرخوری ناآگاهانه در نوجوانان
یافتههای یک مطالعه جدید که توسط محققان موسسه تحقیقات زیستپزشکی فرالین در ویرجینیا تک انجام شده، نشان میدهد افرادی که در اواخر دوران نوجوانی و اوایل بیست سالگی قرار دارند (۱۸ تا ۲۵ سال)، پس از تنها دو هفته رژیم غذایی سرشار از غذاهای فوق فرآوری شده، حتی در شرایطی که احساس گرسنگی ندارند، کالری بسیار بیشتری دریافت میکنند. این پدیده به خصوص در سنین ۱۸ تا ۲۱ سالگی به وضوح مشاهده شد، جایی که شرکتکنندگان پس از اتمام رژیم غذایی حاوی غذاهای فوق فرآوری شده، در وعدههای صبحانه و میانوعدهها به طور قابل توجهی بیشتر غذا مصرف کردند. این در حالی است که در گروه کنترل که رژیم غذایی سالم و کمفرآوری شده داشتند، چنین افزایش کالری دریافتی دیده نشد.
«الکس دیفلیسینتونیو»، یکی از نویسندگان این مطالعه، تأکید میکند که مصرف میانوعده بدون احساس گرسنگی، یکی از پیشبینیکنندههای مهم افزایش وزن در جوانان است و به نظر میرسد قرار گرفتن در معرض غذاهای فوق فرآوری شده این تمایل را در نوجوانان تقویت میکند. محققان این رژیمها را با دقت فراوان از نظر ۲۲ ویژگی مختلف از جمله درشتمغذیها، فیبر، قند افزوده و تراکم انرژی مطابقت دادند تا نتایج کاملاً دقیق باشند.
چیستی و خطرات پنهان غذاهای فوق فرآوری شده برای سلامت جوانان
غذاهای فوق فرآوری شده به محصولاتی اطلاق میشوند که عمدتاً از موادی استخراجشده از غذاهای کامل، مانند چربیهای اشباع، نشاسته و قندهای افزوده، تهیه شدهاند. این محصولات همچنین حاوی طیف وسیعی از افزودنیها نظیر طعمدهندهها، رنگها، امولسیفایرها و شیرینکنندههای مصنوعی هستند که برای خوشمزهتر کردن، جذابیت بیشتر و افزایش ماندگاری به آنها اضافه میشوند.
نمونههایی از این غذاهای فوق فرآوری شده عبارتند از:
محصولات پختهشده بستهبندیشده (مانند کیک و کلوچه صنعتی)
غلات صبحانه شیرین
نوشیدنیهای گازدار و انرژیزا
غذاهای آماده و نیمهآماده (مانند سوسیس و کالباس)
شکلاتها و آبنباتها
در مقابل، غذاهای کامل مانند میوهها، سبزیجات تازه، غلات کامل و بسیاری از محصولات لبنی، فرآوری نشده یا حداقل فرآوری شده محسوب میشوند. مطالعات پیشین نیز غذاهای فوق فرآوری شده را با سندرم متابولیک، سلامت ضعیف قلب و سایر بیماریها در جوانان مرتبط دانستهاند، و اکنون پرخوری به لیست خطرات آنها اضافه شده است.
پشت پرده پرخوری نوجوانان: چگونه غذاهای فوق فرآوری شده مغز را فریب میدهند؟
تأثیر غذاهای فوق فرآوری شده بر رفتار غذایی و تحریک پرخوری، تنها به محتوای کالری آنها محدود نمیشود. مکانیسمهای پیچیدهای در پس این پدیده نهفته است که بر سیستمهای پاداش مغز و سیگنالهای سیری تأثیر میگذارند:
ترکیب فوقالعاده لذیذ: این غذاها معمولاً ترکیبی بهینه از چربی، شکر و نمک دارند که به طور خاص برای تحریک حس لذت و ترغیب به مصرف بیشتر طراحی شدهاند. این ترکیب باعث فعال شدن شدید مراکز پاداش در مغز میشود.
سرعت جذب بالا و سیری کاذب: به دلیل حداقل فیبر و ساختار شیمیایی پیچیدهتر، غذاهای فوق فرآوری شده به سرعت هضم و جذب میشوند. این امر باعث نوسانات سریع قند خون شده و در کوتاهمدت احساس سیری کاذب ایجاد میکند، اما به زودی فرد دوباره گرسنه میشود.
تغییر در هورمونهای سیری و گرسنگی: برخی تحقیقات نشان میدهند مصرف مکرر این غذاها میتواند تعادل هورمونهایی مانند گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) را بر هم زده و منجر به اختلال در تشخیص سیگنالهای واقعی گرسنگی و سیری شود.
نگاه به آینده: راهکارهایی برای مقابله با پرخوری ناشی از غذاهای فوق فرآوری شده
با توجه به شیوع گسترده غذاهای فوق فرآوری شده و تأثیرات منفی آنها بر سلامت و رفتار غذایی نوجوانان، اتخاذ رویکردهای پیشگیرانه و آگاهسازی عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است.
برخی راهکارها برای کاهش مصرف غذاهای فوق فرآوری شده و کنترل پرخوری شامل موارد زیر میشود:
افزایش آگاهی والدین و نوجوانان: آموزش در مورد مضرات این غذاها و ترویج الگوهای غذایی سالم.
تغییر عادات خرید: انتخاب آگاهانه غذاهای کامل و کمفرآوری شده در هنگام خرید از فروشگاهها.
محدود کردن دسترسی: کاهش حضور غذاهای فوق فرآوری شده در محیط خانه، مدارس و محیطهای کاری.
تشویق به آشپزی در خانه: تهیه غذاهای تازه و خانگی به جای تکیه بر غذاهای آماده.
این تحقیقات بر ضرورت بررسی عمیقتر چگونگی تأثیر این نوع غذاها بر سلامت روان و جسم نوجوانان و جوانان تأکید دارد و لزوم بازنگری در سیاستهای تغذیهای و آموزشی را بیش از پیش نمایان میسازد.
مطالب مرتبط
- رازهای نهفته در دانه چیا؛ چگونه از فواید این ابرغذا بهرهمند شویم و از مضرات آن در امان بمانیم؟
- سلامت و آرامش فرزندان با تنظیم صحیح خواب: متخصصان ۵ راهکار طلایی را پیشنهاد میدهند
- رکورد بیسابقه اهدای عضو در ایران: هزار پیوند موفق در سال ۱۴۰۳ امید به زندگی را افزایش داد
- قیمت دارو در داروخانهها فقط بر اساس سامانه تیتک تعیین میشود
رضا اسد زاده هستم فوق لیسانس علوم انسانی و با بیش از 8 سال سابقه خبرنگاری .
