شبکه جهانی اینترنت امروزه رکن اساسی فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی گوناگون محسوب می‌شود. با وجود دسترسی آسان به اینترنت در بسیاری از کشورها، ایران با چالش فیلترینگ گسترده مواجه است. در حالی که برخی از فعالان اقتصادی، فیلترینگ را سد راه پیشرفت می‌دانند، عده‌ای دیگر آن را محرکی برای رشد بنگاه‌های داخلی می‌پندارند. برای بررسی این دیدگاه‌های متفاوت، گفتگوی خبرآنلاین با محمد کشوری، کارشناس فناوری اطلاعات و فضای مجازی، را ملاحظه می‌کنید.
**آیا رسیدگی همزمان به مشکلات مختلف از توان دولت خارج است؟ برخی معتقدند که رفع فیلترینگ در حال حاضر اولویت اصلی کشور نیست.**
این ادعا که فیلترینگ مسئله‌ای کم‌اهمیت است، نادرست است. فضای مجازی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اگر این‌طور نبود، هرگز به یکی از مباحث اصلی انتخابات تبدیل نمی‌شد. کاندیداها در دوره‌های انتخاباتی همواره تلاش می‌کنند به دغدغه‌های عمومی پاسخ دهند. قبل از مناظرات، یکی از مهم‌ترین سوالات مطرح شده در رسانه ملی، مسئله اینترنت، فضای مجازی و فیلترینگ بود. کاندیداها نیز موضع خود را در این خصوص به‌صراحت اعلام می‌کردند.
امروزه بخش قابل توجهی از اقتصاد، خدمات و زندگی روزمره مردم به فضای مجازی وابسته است و فیلترینگ بی‌شک بر آن تاثیر گذاشته است. آمارها و نظرسنجی‌ها نیز این تاثیر را تایید می‌کنند. فیلترینگ علاوه بر اقتصاد، بر مسائل اجتماعی و سیاسی نیز اثرگذار است. بخش زیادی از تبلیغات، اخبار و اطلاعاتی که مردم دریافت می‌کنند، از طریق فضای مجازی و از منابع فیلترشده منتشر می‌شود.
این دو نکته اهمیت رسیدگی به موضوع فیلترینگ را نشان می‌دهد. دولت وظایف متعددی دارد و می‌توان همزمان به مسائل مختلف از جمله فیلترینگ و اقتصاد پرداخت. دولت دارای بخش‌ها و وزارتخانه‌های مختلف است و رئیس جمهور نیز در طول روز با موضوعات متعددی مواجه می‌شود. اولویت‌بندی وجود دارد، اما این به معنای نادیده گرفتن موضوعی مانند فیلترینگ نیست.
**آیا فیلترینگ به رشد پلتفرم‌های داخلی کمک کرده است؟**
قطعاً تحریم فضای مجازی مانع استفاده کامل از امکانات آن می‌شود. ارتباط با شرکت‌ها و سرویس‌دهندگان بین‌المللی می‌تواند بسیار مفید باشد، هر چند ممکن است ملاحظات سیاسی (مرتبط با تحریم) وجود داشته باشد. اما نباید با ایجاد موانع خودساخته، از جلب رضایت عمومی مردم جلوگیری کنیم.
پلتفرم‌های داخلی نیز مخالفت خود را با فیلترینگ اعلام کرده‌اند. درست است که فیلترینگ در مواردی اثرات مثبت داشته، اما نباید تمام موفقیت پلتفرم‌های داخلی را به فیلترینگ نسبت دهیم. عوامل دیگری مانند تحریم، شرایط اقتصادی و عدم دسترسی به سرمایه‌گذاری خارجی نیز در این موفقیت دخیل بوده‌اند. در شرایطی بدون فیلترینگ و تحریم، رشد پلتفرم‌ها بسیار بیشتر می‌بود.
بسیاری از استارت‌آپ‌های ایرانی در خارج از کشور فعالیت می‌کنند و سرمایه‌های کلانی جذب می‌کنند. ارزش‌گذاری این استارت‌آپ‌ها به مراتب بیشتر از پلتفرم‌های داخلی است که نشان‌دهنده تاثیر شرایط داخلی بر رشد این شرکت‌هاست. مثلاً، ارزش اسنپ با حجم بالای فعالیتش، در شرایطی خارج از ایران بسیار بیشتر ارزیابی می‌شد.
بنابراین، ممکن است کسب‌وکارها از فیلترینگ منتفع شوند، اما از عوامل دیگر متضرر شوند. نباید موفقیت پلتفرم‌های داخلی را صرفاً به فیلترینگ نسبت داد و ریسک‌هایی که این کسب‌وکارها پذیرفته‌اند را نادیده گرفت.
**آیا رفع فیلترینگ پلتفرم‌های داخلی را نابود می‌کند؟**
اگرچه گفته می‌شود فیلترینگ به رشد پلتفرم‌های داخلی کمک کرده، اما خود پلتفرم‌ها اکنون خواستار رفع فیلترینگ هستند. مثلاً آپارات، با وجود نگرانی از رقابت با یوتیوب، خواستار رفع فیلترینگ است. پس اگر ملاک رضایت پلتفرم‌هاست، باید فیلترینگ را برداشت تا اثرات آن مشخص شود.
**چشم‌انداز رفع فیلترینگ چگونه است؟**
در سطوح تصمیم‌گیری، دو دیدگاه متفاوت در مورد فیلترینگ وجود دارد. مشخص نیست کدام دیدگاه غالب خواهد شد. ممکن است برخی پلتفرم‌ها فیلترشان برداشته شود، اما بعید به نظر می‌رسد که فیلترینگ به‌طور کامل حذف شود.
