معضل فوتبال ایران: شکاف عمیق بین مربیان پایه و بزرگسالان؛ آیا فوتبال حرفه‌ای مقصر است؟
یک کارشناس فوتبال با انتقاد شدید از وضعیت موجود، معتقد است که فاصله بین مربیان رده‌های پایه و بزرگسالان در فوتبال ایران به حدی رسیده که می‌توان آن را “اختلاف کهکشانی” نامید. این پدیده شاید یکی از عوارض جانبی فوتبال حرفه‌ای در کشور باشد که به ریشه‌های اصلی توسعه فوتبال، یعنی بازیکن‌سازی، آسیب می‌رساند.
منوچهر بیات، کارشناس فوتبال، در تحلیلی از وضعیت فوتبال پایه، بی‌توجهی مسئولان و متولیان به این بخش و مربیان زحمتکش آن را ناشی از فقدان یک سیستم ارزیابی کارنامه و عملکرد مربیان در ورزش کشور دانست. او اشاره کرد که کمیته جوانان فدراسیون فوتبال به جای جستجو و جذب فعال مربیان کاربلد، منتظر است تا خود مربیان فعال خوزستانی مراجعه کرده و خود را معرفی کنند.
فقدان عدالت در فوتبال پایه
بیات با اشاره به رویکرد متناقض مسئولان فدراسیون که در سخنرانی‌ها از عدالت دم می‌زنند اما در عمل خلاف آن عمل می‌کنند، این پرسش را مطرح کرد: “آیا آنطور که باید و شاید حق مربیان سازنده فوتبال پایه در خوزستان داده شده است؟” او ابراز امیدواری کرد که مسئولان با توجه به مشکلات و معضلات موجود، چاره‌ای بیندیشند.
این کارشناس تأکید کرد که فوتبال ایران نباید تا این حد در مسیر نتیجه‌گرایی صرف قرار گیرد که بحث اصلی، یعنی بازیکن‌سازی در آکادمی‌ها، به فراموشی سپرده شود. این در حالی است که در کشورهای توسعه‌یافته فوتبال، نگاه ویژه‌ای به فوتبال پایه برای تربیت بازیکنان آینده وجود دارد، اما در ایران هنوز به هفته‌های ابتدایی لیگ نرسیده‌ایم که به فکر نتیجه و تغییر مربی هستیم. این شرایط باعث شده تا مربیان نتوانند فلسفه بازیکن‌سازی را به درستی در تیم‌های خود پیاده کنند.
شکاف عمیق میان مربیان پایه و بزرگسالان: یک عارضه جدی فوتبال حرفه‌ای در ایران
بیات با بیان اینکه در شرایط فعلی، اختلاف بین مربیان پایه و بزرگسالان به کهکشان‌ها رسیده است، گفت: “شاید این موضوع نیز عوارض فوتبال حرفه‌ای باشد.” او توضیح داد که در کشورهای پیشرفته، مربیانی که استعدادهای جوان را کشف می‌کنند، از لحاظ مالی ارزش‌گذاری می‌شوند و این امر باعث می‌شود که مربیان وسوسه نشوند. اما در ایران، کسی اصلاً به فکر مربی پایه نیست.
سوداگری با آینده‌سازان فوتبال
این پیشکسوت فوتبال با انتقاد از سیستم باشگاه‌داری در ایران، تأکید کرد که باید سیستمی ایجاد شود که در آن، اگر مربی بازیکنی را کشف کرد، پاداش مشخصی برای او در نظر گرفته شود. او افشا کرد که در حال حاضر، برخی مربیان، بازیکنان را با خود از یک باشگاه به باشگاه دیگر می‌برند تا در ازای این انتقال، سهمی به دست آورند. این رویه نه تنها به بازیکنان جوان آسیب می‌زند، بلکه از سیستم باشگاه‌داری سالم جلوگیری می‌کند و مانع از رشد پایدار فوتبال می‌شود.
پیامدها و راهکارهای احتمالی
این وضعیت نشان می‌دهد که فوتبال ایران در رده‌های پایه با چالش‌های جدی مواجه است. عدم حمایت مالی و معنوی از مربیان پایه، فقدان یک سیستم استعدادیابی و پرورش بازیکن، و نیز نبود نظارت کافی بر انتقال بازیکنان، همگی از عواملی هستند که به این وضعیت دامن می‌زنند. برای بهبود این شرایط، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ایجاد سیستم ارزیابی و رتبه‌بندی مربیان پایه: این سیستم می‌تواند با شفافیت، عملکرد مربیان را ارزیابی کرده و زمینه حمایت‌های مالی و معنوی را فراهم آورد.
- تصویب قوانین حمایتی برای مربیان سازنده: باشگاه‌ها باید ملزم به پرداخت پاداش به مربیانی شوند که استعدادهای جوان را کشف و پرورش می‌دهند. این پاداش می‌تواند درصدی از قرارداد بازیکنان در آینده باشد.
- تمرکز زدایی از نتیجه‌گرایی صرف: فدراسیون فوتبال و باشگاه‌ها باید به جای تمرکز بر نتایج کوتاه‌مدت، به توسعه بلندمدت بازیکن‌سازی و تقویت آکادمی‌ها بپردازند.
- تقویت کمیته جوانان فدراسیون فوتبال: این کمیته باید فعال‌تر عمل کرده و به صورت میدانی به شناسایی و حمایت از مربیان و استعدادهای جوان بپردازد.
